Een Kuifmakaak, ooit van gehoord? Ik in ieder geval niet, totdat ik aan de slag ging als vrijwillig dierverzorger in het Tasikoki Wildlife Rescue Center in Noord-Sulawesi. Nog zo’n leuke bijkomstigheid van het werken in opvangcentra voor wilde dieren in het buitenland: je ontmoet en verzorgt dieren waar je nog nooit van hebt gehoord!
De Kuifmakaak, Sulawesimakaak of Zwarte Makaak (Macaca nigra) komt alleen voor in de regenwouden op het noordoostelijke schiereiland van Sulawesi.
Kenmerken
De kuifmakaak heeft een geheel zwarte vacht en huid. Op de kop heeft hij een stijve, harige kuif en zijn wenkbrauwbogen zijn opvallend. De gezichtshuid is ook zwart en hun zitvlak roze. De kuifmakaak wordt 52 tot 57 centimeter lang. Kuifmakaken leven in gemengde groepen van soms wel honderd dieren. Ze leven voornamelijk van vruchten, maar ze eten ook insecten en bloemen.
>> Foto: Selfies Kuifmakaak
In 1 klap op de kaart gezet
In 2011 werd de Kuifmakaak in 1 keer wereldnieuws.
De Engelse natuurfotograaf David Slater was in het National Park in Sulawesi om de Kuifmakaak te fotograferen. De Makaken gingen er echter met zijn camera vandoor en hebben er allerlei foto’s en zelfportretten mee gemaakt. Wikimedia voegde de apenselfies toe aan hun database The Wikimedia Commons, een database met meer dan twintig miljoen rechtenvrije foto’s en video’s.
De fotograaf begon een rechtzaak tegen Wikimedia, hij vond hij de auteursrechten op de foto’s had. Wikimedia stelde echter dat de fotograaf geen auteursrecht op de foto heeft. Hij was het immers niet die op de knop drukte; dat deed de Makaak zelf. En omdat dieren niet over auteursrecht beschikken, zijn de foto rechtenvrij. In 2016 bepaalde de rechter dat de fotograaf inderdaad geen auteursrecht heeft op de foto’s.
Ondanks al deze media aandacht gaat het niet goed met de Kuifmakaak. Hij wordt ernstig in zijn voortbestaan bedreigd. Door jacht (hij wordt door de lokale bevolking gegeten), hij wordt als huisdier gehouden en door vernietiging van zijn leefgebied is de laatste tien jaar het aantal Kuifmakaken met maar liefst 60% afgenomen.
>> Rowena Goes Ape aan het werk met en voor de Kuifmakaken in Tasikoki Wildlife Rescue Center (Foto: Rowena Goes Ape)
Mijn werk met de Kuifmakaken
In het Tasikoki Wildlife Rescue Center op Noord Sulawesi, waar ik in 2015 een paar weken heb gewerkt als vrijwillig dierverzorger, zitten ruim 80 Kuifmakaken.
Allemaal gered van de illegale handel. Noord Sulawesi is namelijk DE hotspot voor het smokkelen van wilde dieren vanuit heel Indonesië. Hiervandaan gaan de dieren via de Filippijnen de hele wereld over. Tasikoki vangt dan ook voornamelijk wilde dieren op die gered zijn uit handen van smokkelaars.
In mooie grote verblijven leven de Kuifmakaken in het opvangcentrum in grote groepen, klaargemaakt om weer te worden uitgezet. Wij, de vrijwilligers, richtten met enige regelmaat hun verblijven helemaal opnieuw in. Dat was een pittig klusje. In 40 graden, helemaal ingepakt tegen de muggen, door het heuvelachtige gebied op zoek naar takken, verse bladeren, boomstronken en zand om een verblijf opnieuw in te richten. We bouwden afdakjes van de takken en daar bovenop legden we de verse bladeren. We maakten ‘strandjes’ met schoon zand – 14 kruiwagens per verblijf en afstand naar het strand 1 kilometer lopen – en hingen overal lianen op waar ze in konden slingeren. Het inrichten kostte ons gemiddeld 2-3 dagen en 2 kilo lichaamsgewicht per persoon. Het kostte de Kuifmakaken slechts een uur om onze zorgvuldig opgebouwde inrichting weer compleet te vernielen.
>> Kuifmakaken in Tasikoki (Foto: Tasikoki Wildlife Rescue Center)
Monkey-proof hek
Net voordat ik vertrok uit Tasikoki was de bouw klaar van een 250 meter lang ‘monkey-proof’ hek rondom een stuk bos op het Tasikoki terrein, waarin de eerste groep van 27 Kuifmakaken kan worden voorbereid om naar het wild terug te keren.
In het nieuwe omheinde bos krijgen de makaken voedsel dat is geoogst uit het gebied waar ze vrijgelaten zullen worden. Op die manier kunnen de apen alvast wennen aan de geur en de smaak van dat voedsel, zodat ze zich straks makkelijker aan hun nieuwe omgeving aan kunnen passen.
Met uitsterven bedreigde dieren helpen en verzorgen is mijn passie. De problematiek is enorm maar ik geloof er heilig in dat ook kleine beetjes zullen helpen. Als steeds meer mensen een beetje doen zal dat bijdragen aan een iets betere wereld met daarin een veilige plek voor wilde dieren en daarmee ook voor de mens. Dus draag ik ook mijn steentje bij, ik kan niet anders. Door te Bloggen, mijn avonturen op Social Media te posten en Fondsen te werven. Maar zeker ook door als vrijwilliger de handen uit de mouwen te steken en letterlijk geredde en getraumatiseerde dieren te verzorgen in allerlei Rescue Centers zowel in Nederland als daar buiten.
