Een dag voor mijn vertrek uit het opvangcentrum voor geredde orang-oetans kwam dierenarts Vicktor naar me toe. “Misschien moet je even gaan kijken bij de verzorgers”, zei hij met een grote glimlach. “Ze zijn nu zelf verrijking in elkaar aan het timmeren voor de Orang-Oetans”. Een mooier compliment had ik niet kunnen krijgen.
Mijn verrijkingsproject was afgerond en werd direct al opgepakt door de lokale dierverzorgers.
>> Verzorger Bujang toont trots zijn zelfgemaakte puzzelbox en leert de baby orang-oetans hoe ze een pinda uit de box kunnen krijgen (© Rowena Goes Ape)
Het verrijkingsproject was een van de twee projecten waarvoor ik in Borneo aan de slag ging in een opvangcentrum voor geredde Orang-Oetans.
In Orang-Oetans in Borneo – Deel 1 lees je meer over hoe ik hier terecht kwam.
>> Een mierennest (natuurlijke verrijking), hengelen naar voedsel, envelop( op z’n Indonesisch ‘ Amplop”) gevuld met stro en pinda’s (© Rowena Goes Ape)
Wat is verrijking?
Om het natuurlijk gedrag van de geredde Orang-Oetans te stimuleren en om verveling te voorkomen is het belangrijk dat de dieren veel prikkels krijgen. Prikkels om naar hun eten te zoeken, om te spelen en om na te denken. Het aanbieden van verschillende verrijkingen draagt bij aan de fysieke en mentale gezondheid van de dieren en helpt bij de voorbereiding op hun terugkeer naar de vrije natuur.
Een goed en eenvoudig voorbeeld van verrijking is het verspreiden of verstoppen van voedsel in hun verblijf – in het wild besteden Orang-Oetans een groot deel van hun dag naar het zoeken van voedsel – maar ook het opnieuw inrichten van een verblijf of het vullen ervan met takken en bladeren zijn vormen van verrijking. Met de takken en bladeren kunnen de dieren nesten bouwen, zoals ze dat ook in het wild doen. “Tussendoortjes” zoals pinda’s en stukjes fruit kun je ze zo aanbieden, dat ze er moeite voor moeten doen om het te pakken te krijgen, bijvoorbeeld in een ‘Shakebox’ waarover ik hieronder meer vertel.
In een eerdere blog van mij schrijf ik al eens over het belang van verrijking en die kun je lezen door hier te klikken.
>> Bob de Bouwer (ik) aan het zagen, Shakebox (© Rowena Goes Ape)
Shake it baby
Na vier volle dagen gewerkt te hebben met Alexandra aan de uitwerking van het verrijkingsplan, de ontwerpen en het rond crossen door de stad Sintang op zoek naar gereedschap, spijkers, schroeven, hout en plexiglas konden we aan de slag.
We begonnen we meteen met het lastigste ontwerp – waarom zou je het jezelf makkelijk maken – een shakebox – naar het ontwerp van mijn chimpansee collega’s bij stichting AAP in Almere waar ik elke vrijdag als vrijwilliger Chimpansees verzorg. Als ik in Nederland ben tenminste 😉
Een Shakebox is een houten box met een voorkant van plexiglas, die je vult je met pinda’s. De box wordt aan de buitenkant van een verblijf opgehangen. Hiermee voorkom je dat de dieren de box kapot maken. Ze zien de pinda’s liggen door de plexiglas ruit en door de box heen en weer te schudden – hun handen kunnen door het gaas van hun verblijf – valt de pinda door gaten in de plankjes uiteindelijk onderaan de box in de handen van de orang-oetan.
Wat ik vooraf niet wist is dat de Orang-Oetans, in tegenstelling tot de geredde chimpansees bij Stichting AAP, hun armen helemaal door het gaas van hun verblijven kunnen steken. Hiermee kunnen ze dus elk verrijkingsitem beetpakken en volledig slopen! En slopers dat zijn het. Sommigen gebruiken brute kracht, anderen nemen dagen de tijd om in alle rust elk schroefje en moertje uit een object te verwijderen. De Shakebox moesten we daarom extra versterken door er een ijzeren venster voor te lassen (jaaaaa…ik kan nu zelfs lassen!).
>> Samen aan het klussen, Baby Orang-Oetans met puzzelbord (© Rowena Goes Ape)
Teamwork
Alle dierverzorgers hielpen ongevraagd en vol enthousiasme mee met het maken van de verrijking. Dat was niet alleen heel praktisch en gezellig, maar op zijn tijd ook hilarisch. De decoupeerzaag bijvoorbeeld, die Alexandra en ik speciaal voor dit project hadden aangeschaft, was voor hen geen vanzelfsprekend gereedschap. Ze gebruikten hem in eerste instantie als handzaag en sloten hem niet aan op de elektriciteit.
Zodra een item klaar was, mochten de Orang-Oetans ze testen. De Shakebox en Enveloppen, gemaakt van brandweerslang, waren het eerst aan de beurt en die werden goed ontvangen. Het Puzzelbord – een bord met obstakels zodat de dieren het voedsel langs de objecten met een stokje naar binnen moeten zien te schuiven – bleek voor de hele jonge baby Orang-Oetans nog iets te hoog gegrepen. Ze waren vooral geïnteresseerd in het stokje en renden daarmee met z’n allen door hun verblijf. Mooie taak voor de verzorgers om ze hier mee leren om te gaan.
>> De geplastificeerde kaarten, een voor elk verrijkings-item (© Rowena Goes Ape)
Elke dag van de maand een ander verrijkings-item
Met ruim 30 items is er nu voor elke dag van de maand een ander verrijkings-item voor de geredde Orang-Oetans. We hebben de foto’s van alle geplastificeerd en overzichtelijk gehangen aan het prikbord zodat de verzorgers precies weten wat ze elke dag klaar moeten zetten en wat ze daar voor nodig hebben. Nu kan Alexandra zich de komende tijd gaan buigen over meer ingewikkelde verrijkings-ontwerpen. Want dat is waar deze hoogst intelligente dieren wel eens erg mee geholpen zouden kunnen zijn. Prikkels waarmee ze ook hun hersens kunnen trainen.
>> Trotse klussers (© Rowena Goes Ape)
Bloed, zweet en tranen
Met terugwerkende kracht ben ik trots. Trots dat Alexandra en ik in 2 weken een verrijkings-plan hebben gemaakt, uitgewerkt, gedocumenteerd en ook nog eens allerlei verrijking in elkaar hebben getimmerd, geschroefd en gelast! Niet in de laatste plaats omdat ik twee linkerhanden heb en we met minimaal werkend gereedschap aan de slag moesten. De boortjes braken om de haverklap, stroom viel uit of een regenbui zorgde ervoor dat al het gereedschap door het opvangcentrum dreef.
Maar Hey, we did it!
Volgende keer: op naar de bos school, waar de jonge Orang-Oetans worden voorbereid op een leven in de vrije wildernis
Wil je ons werk ondersteunen?
Met uitsterven bedreigde dieren helpen en verzorgen en dan vooral primaten is mijn passie. De problematiek is enorm maar ik geloof er heilig in dat ook kleine beetjes zullen helpen. Als steeds meer mensen een beetje doen zal dat bijdragen aan een iets betere wereld met daarin een veilige plek voor wilde dieren en daarmee ook voor de mens. Dus draag ik ook mijn steentje bij, ik kan niet anders. Door teBloggen, mijn avonturen op Social Media te posten en Fondsen te werven. Maar zeker ook door als vrijwilliger de handen uit de mouwen te steken en letterlijk geredde en getraumatiseerde dieren te verzorgen in allerlei Rescue Centers zowel in Nederland als daar buiten.
Zou je me willen steunen met een donatie klik dan HIER. Dank!
